Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleabat bir düzen bileğildir. Hukuk, sosyete içinde insanların nitekim kesinlikle davrandıklarını bileğil, kesinlikle davranmaları icap ettiğini gösterir. Hukuk, namına uyulmak ve uygulanmak derunin vardır. Hak değeri dolayısıyla, insanlar arası ilişkileri bir düzene çekmek, içtimai yaşamın gerçekleşmesini çıkarmak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin zıtsına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, kesinkes gerçek kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle sosyete içinde insanların idare ve davranışlarının haklar kurallarına uymaması, her zaman mümkündür. “İşte haklar, anatomi davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-anatomi, anatomi-huy ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru derunin evrensel ilkelerle güvence şeşna kızılınmasıdır. Hukuk, insanlık seviyesi derunin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birşunca fikir ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, sosyete sözleşmesi, huy ve insanlar olarak tamlayan konseptlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini çıkarmak maksadıyla konulmuş olan ve hep gücüyle desteklenen kaide, doğru ve kanunların kâffesidür. Elan geniş bir tanımıyla haklar, adalete yönelmiş içtimai evetşamma düzenidir. Hukuk Lügat Medlulı Hukuk kelimesi Arapça “doğru” kökünden hasılat ve doğru kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “doğru” kelimesinin çoğmehabetli “beddua’kak”tır. Türk Tat alma organı Kurumu’na nazaran haklar kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” mazmunı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk mazmunında da kullanılır. Uran Medlulı Hukuk dönemden döneme değişmiş olduğu derunin hala doyurucu bir tanım dokumalamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen tanımı ise: “Belirli bir zamanda muayyen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) ilişkilanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak haklar, kendi içinde kök olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri sayfa düzlük kısmına Özel Hukuk, eşhas ile talih yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Hukuk, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna tahsisat Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun serlıca madun dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku sair toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik talih aracılığıyla güvenceye kızılınmış ve cebri yapmış oldurımlara mevla olmasıdır. Hukuk kuralları anatomi davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kıymetiharbiye hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla misil nitelikteki parçalanmamış durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yaptırım (Müeyyide) Hukuk düzlükında yapmış oldurım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek derunin kullanılır. Hukuk düzenini sağlamlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene haklar düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları hapsetmek derunin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve mangır cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, fırka kapatma; algı hukukunda algı ve gizliceçılık cezaları kabilinden bambaşka haklar dallarında bambaşka yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; zihini bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek yahut politik konseptleri haklar biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan haklar, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş içtimai bir evetşamma düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, pratik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun içtimai yaşamı düzenleyip insanların amerikan barış ve emniyet içinde bir arada evetşamalarını sağlamlamaktır. 2. Tatbikî Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Muhaliflanması) Hukukun pratik amacını, içtimai gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile sosyete içinde yaşayan insanların, birbirleri ile monte etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanoğlunun dokumasından kaynaklanan ihtiyaçlarını zıtlamaya çkızılışır. Hukuk bu fonksiyonu ile doğum, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek haklar düzeni yaşamın kök gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanoğlunun katıksız dokumasına ve bundan ileri gelen ihtiyaçlarına münasip olgunlaşmak zorundadır. Hukuk önemli ölçübile, ekonomik gerçeklere bile sınırlanmışdır; ekonomik ihtiyaçlara uymalı ve onları zıtlamalıdır. 3. Hak Hukuk bu fonksiyonu ile muayyen bir kombinezon şeşna aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir muadele düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak hakiki kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En endamsız tanımıyla hak, “bir muadele düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) olgunlaşmak üzere iki bambaşka anlamda kullanılır. Hak aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet mazmunında ferdî bir özelliği deyimler. özlük her zaman haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni döndürmek uğrunda sürekli ve bileğfiilmez bir çaba gösterir. İşte bu idare ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak peritonı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilişki biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte haklar düzlükında hukuki kıymetiharbiye olarak kelime konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü haklar, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Cemiyet derunindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini derunermiş kurallar parçalanmamışü olarak haklar, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve almak yerinde bulunduğuna nazaran, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan haklar ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü hak peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm haklar sistemine ve sistemlerine egemen kâin, nesnel ve salt bir kıymetiharbiye niteliğindeki adalettir. Hukuk bir sosyete düzenini derunerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; lazım mevcut düzeni esirgemek, gerekse onu bileğfiiltirmeyi meşrulaştırmak derunin her zaman adalete servurulur. Nesnel ve kanun üstü hak hukukta zıtmıza oturmuş haklar düzenlerinin birincil örneği, olması gereken haklar mazmunında haklar idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, mevcut haklar düzenlerinin namına münasip olup olmadığı açısından bir kıymetiharbiye ve kıymetlendirme ölçüsü olur. Yine bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve negatif zıtlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon istikrar içinde olduklarında, adil bir haklar düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Normal olarak tüm haklar normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak haklar, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai evetşamma uyacak, hem bile bu içtimai yaşamın amerikan barış içinde sürebilmesi derunin bir düzen görünümünü sağlamlamaya çkızılışacaktır.
Bayrampaşa Marangoz Ustası İstanbul Bayrampaşa Marangoz Atölyesi
İlk Yorumu Siz Yapın